Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wynika jednoznacznie, że organy podatkowe mogą odmówić podatnikowi VAT prawa do odliczenia podatku naliczonego, gdy sam podatnik popełnia oszustwo lub nadużycie, ale także wtedy, gdy podatnik ten wiedział lub powinien był wiedzieć, że przez nabycie towaru uczestniczył w transakcji związanej z oszustwem w zakresie VAT.
Podatnik, który nie wiedział = dalej ma prawo do odliczeń!
Podatnikowi, który nie wiedział, że transakcja nabycia towaru została zorganizowana w związku z popełnieniem przez inny podmiot oszustwa lub nadużycia, prawo do odliczenia VAT naliczonego nie powinno zostać odebrane, jeżeli podatnik, przy zachowaniu należytej staranności nie mógł wiedzieć, że transakcja ta służy oszustwu lub nadużyciu w zakresie VAT.
Czym jest należyta staranność?
Należyta staranność to katalog procedur, które będą brane pod uwagę przez urzędników skarbowych w ocenie działalności danego podmiotu przy rozliczeniu VAT. Wszystkie te procedury zostały opisane przez Ministerstwo Finansów – jest to tzw. Metodyka w zakresie oceny dochowania należytej staranności przez nabywców towarów w transakcjach krajowych.
Dokument dostępny na stronie MF: https://www.podatki.gov.pl/media/4522/metodyka.pdf
Jak dochować należytej staranności?
Istnieją dwa główne kryteria dochowania należytej staranności:
– KRYTERIA FORMALNE
– KRYTERIA TRANSAKCYJNE
- Opracuj procedury, które będą przez Twoją firmę wykonywane w przypadku rozpoczęcia, kontynuowania współpracy z danym Kontrahentem. Określ proces weryfikacji Kontrahenta przed rozpoczęciem współpracy.
- Określ jakie procedury zastosujesz w przypadku ROZPOCZĘCIA / KONTYNUOWANIA WSPÓŁPRACY z danym podmiotem (KRYTERIA FORMALNE):
– potwierdź wiarygodność Kontrahenta w KRS i CEIDG
– sprawdź czy Kontrahent zarejestrowany jest do VAT:
https://ppuslugi.mf.gov.pl/_/
– sprawdź czy Kontrahent – na moment transakcji (na konkretny dzień) – jest wpisany do prowadzonego przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) wykazu podmiotów, które zostały wykreślone z rejestru jako podatnicy VAT lub nie zostali zarejestrowani
– sprawdź czy Kontrahent – na moment transakcji (na konkretny dzień) – posiada (lub na Twoją prośbę/żądanie przedstawił) wymagane koncesje i zezwolenia dotyczące towarów, które są przedmiotem planowanych transakcji
– sprawdź umocowanie osób reprezentujących kontrahenta lub pełnomocnictw udzielonych przez te osoby - Określ i sprawdź kryteria transakcyjne, pamiętaj, że podejrzane są następujące sytuacje:
– Przeprowadzenie transakcji bez ryzyka gospodarczego (np. zakup i sprzedaż towaru za tą samą kwotę, wykonanie usługi bez wynagrodzenia)
– Zapłata gotówką lub skorzystanie z obniżenia ceny przy płatności gotówką, gdy wartość transakcji przekracza 15 tys. zł (unikanie SPLIT-PAYMENT, MPP)
– Zapłata za towar przelewem na dwa odrębne rachunki bankowe, rachunek podmiotu trzeciego lub rachunek zagraniczny (przelew split payment nie budzi wątpliwości – ale realizowanie przelewu na różne konta w różnych kwotach netto wydaje się bardzo interesujące)
– Cena towaru oferowanego przez kontrahenta znacząco odbiega od ceny rynkowej bez ekonomicznego uzasadnienia (akcje promocyjne, programy lojalnościowe nie są podejrzane – o ile Podatnik jest w stanie udowodnić ich przeprowadzenie, np. publikacją na swojej stronie internetowej) - Określ swoje stanowisko co do tzw. podejrzanych Kontrahentów. PRZYKŁADY PODEJRZANYCH TRANSAKCJI:
– Kontrahent niebędący rezydentem w Polsce
– kontakt z Kontrahentem odbywa się tylko w zagranicznym języku
– brak możliwości kontaktu telefonicznego z Kontrahentem
– wątpliwości co do istnienia biura lub oddziału na terytorium RP
– brak wiarygodności tożsamości Kontrahenta
– brak podpisów w korespondencji z Kontrahentem
– ustalenia co do transakcji przebiegają z kilkoma różnymi osobami, co do których istnieje obawa, że nie mają umocowania prawnego do reprezentowania Kontrahenta
– Kontrahent prowadzi działalność pod adresem, który nie sprawia żadnych oznak prowadzenia działalności (np. zabita deskami nieruchomość)
– termin płatności dużo krótszy, niż u konkurencji
– transakcja ma odbyć się na warunkach znacznie odbiegających od warunków rynkowych
– brak informacji dotyczących zgodności towarów z wymaganiami jakościowymi określonymi w Ustawie (paliwa),
– brak należytego udokumentowania transakcji (umowa, zamówienie, inne warunki)
– Spółka kapitałowa będąca Kontrahentem posiada rażąco niski kapitał w stosunku do wartości transakcji
– Kontrahent nie posiada aktualnego ubezpieczenia OC swojej firmy
Dochowanie należytej staranności przy mechanizmie SPLIT PAYMENT
Jeżeli zapłacisz dostawcy towaru przy wykorzystaniu mechanizmu podzielonej płatności (MPP), obowiązującego od 1 lipca 2018 r. i pozytywnie zweryfikowałeś przesłanki formalne, a nie zachodzą inne okoliczności, które jednoznacznie mogłyby wskazywać na brak dochowania należytej staranności – uznaje się, że dochowałeś należytej staranności.
Dodatkowo płatność z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności (MPP; SPLIT-PAYMENT) zwalnia cię z: odpowiedzialności solidarnej i ryzyka nałożenia dodatkowego zobowiązania podatkowego w VAT do wysokości kwoty, która odpowiada kwocie podatku wynikającej z otrzymanej faktury.
Pamiętaj, że wyłączenie odpowiedzialności nie nastąpi, jeśli wiedziałeś, że faktura zapłacona z użyciem MPP:
- została wystawiona przez podmiot nieistniejący,
- stwierdza czynności, które nie nastąpiły,
- podaje kwoty niezgodne z rzeczywistością,
- potwierdza czynności prawne sprzeczne z ustawą albo mające na celu jej obejście, sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, a także takie, w przypadku których oświadczenie woli zostało złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru.
Check-lista KRYTERIA FORMALNE (należyta staranność w VAT)
Kryteria formalne, które musisz sprawdzić KONIECZNIE:
☐ SPRAWDŹ czy Podatnik zarejestrowany jest jako Podatnik VAT czynny,
☐ SPRAWDŹ czy Podatnik posiada stosowne zezwolenia.
☐ SPRAWDŹ czy osoby zawierające umowę / dokonujące transakcji posiadają umocowanie do jej przeprowadzenia (sprawdzenie wpisu w KRS lub CEIDG)
☐ SPRAWDŹ czy Kontrahent jest na wykazie podmiotów, które zostały wykreślone przez Naczelnika Urzędu Skarbowego z rejestru jako podatnik VAT czynny.
Jeżeli rozpoczynasz współpracę z danym podmiotem i wszystkie powyższe kryteria sprawdziłeś – DOCHOWAŁEŚ NALEŻYTEJ STARANNOŚCI.
Jeżeli Twój Kontrahent kontynuuje z Tobą dalej współpracę – musisz wziąć pod uwagę KRYTERIA TRANSAKCYJNE. Są one brane pod uwagę tylko w przypadku dalszej współpracy (w przypadku rozpoczęcia i pierwszej transakcji – musisz tylko sprawdzić kryteria formalne).
Pamiętaj, że przy kontynuowaniu współpracy musisz jeszcze raz sprawdzić kryteria formalne. Dopiero potem analizujesz kryteria transakcyjne.
Kryteria transakcyjne (sprawdź tylko jeśli to KONTYNUACJA współpracy z danym Kontrahentem):
☐ Czy transakcja posiada RYZYKO GOSPODARCZE?
☐ Czy cena transakcji znacząco odbiega od ceny rynkowej?
☐ Czy zapłata idzie gotówką, a wartość transakcji przekracza 15 tys. zł?
☐ Czy zapłata idzie na jedno konto czy na dwa odrębne rachunki? Czy mam pewność, że obydwa rachunki należą do tego samego podmiotu?
☐ Czy Kontrahent jest rezydentem w Polsce?
☐ Czy Kontrahent lub przewidywana transakcja wykazuje jakąkolwiek podejrzaną aktywność?
ARTYKUŁ OPRACOWAŁ:
Autor: Kamil Jakub Al Janabi
Stanowisko: Główny Księgowy
Dział Płatności i Rozliczeń BlackGroup.pl
————
E-mail: bok@blackgroup.pl
